Nazwy astrolabium używa się do określenia pomiarowego przyrządu astronomicznego, który był używany celem nawigacji aż do początków XVIII wieku. Przyrząd ów, ma za zadanie służyć do określania i wyznaczania niczego innego jak położenia ciał niebieskich ponad horyzontem. Można powiedzieć, że to urządzenie jest swoistym poprzednikiem sekstantu. Terminu astrolabium używa się także w bezpośrednim odniesieniu do współczesnego instrumentu astrometrycznego. Instrument ten, został wynaleziony przez André Danjona, astronoma rodem z Francji.
Wynalazek w postaci astrolabium zwykle przypisuje się greckiej filozofce i matematyczce zwanej Hypatią. Żyła w IV wieku naszej ery. Inna wersja podaje, że wynalazcą jest niejaki Hipparch, również matematyk, także pochodzący z Grecji. Ponadto trudnił się geografią i parał astronomią. Egzystował jednakże w II stuleciu p.n.e. Urządzenie, o którym mowa, pomagało wielu żeglarzom w celach iście orientacyjnych tudzież elementarnych. Pomagało bowiem w określaniu tzw. szerokości geograficznej; służyło też do pomiaru czasu.
Niesłychanie istotnym elementem konstrukcyjnym astrolabium była imponująca mosiężna płyta. Na niej właśnie, wyraźnie wyryto tak zwane linie wysokości ciała niebieskiego nad horyzontem. Zaznaczono też linie azymutu, jak również koła godzinne. Z kolei przez sam środek tej płyty przechodziła wyraźna linia oznaczająca po prostu północny biegun nieba. Tak właśnie wyglądało – z grubsza – to urządzenie, o alternatywnej nazwie astrolabia.
Tego aparatu czy też przyrządu (astrolabium – snob-shop.pl posiada w swojej ofercie) używał nawet sam Mikołaj Kopernik. Pionierami w stosowaniu tegoż urządzenia byli ponoć arabscy żeglarze – stosowali je podobno od VIII wieku. Przyrząd pojawił się w Europie dopiero w XIV wieku. Na szerszą skalę został rozpropagowany w następnym stuleciu, toteż o jego użyciu w stopniu powszechniejszym możemy mówić dopiero w kontekście XV wieku.
